W dniu 20 października 2016 r. Minister Zdrowia powołał zespół ds. opracowania projektu nowelizacji ustawy Prawo farmaceutyczne. Przedmiotem planowanych prac mają być m.in. zmiany w zakresie prezentacji, reklamy oraz kanałów dystrybucji suplementów diety.
Przedstawiony Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w dniu 1 września 2016 r. raport końcowy zawierający projekt samoograniczeń branży w reklamie suplementów diety spotkał się z krytyką jako zbyt mało restrykcyjny i niewnoszący zmian w stosunku do aktualnie obowiązujących przepisów prawnych.
Chociaż organizacje zrzeszające producentów suplementów diety prowadzą dalsze prace nad przyjęciem Kodeksu dobrych praktyk reklamowych suplementów diety to w ocenie polskiego ustawodawcy powstała konieczność dokonania szerszych zmian.
W środowiskach lekarskim oraz farmaceutycznym wyrażane są bowiem krytyczne spostrzeżenia na temat suplementów diety wskazując jednocześnie, iż polskie społeczeństwo nie jest w pełni świadome różnic istniejących między suplementami diety a lekami. Emitowane reklamy suplementów diety prowadzą do przekonania, że ich spożycie jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, wskazując raczej na terapeutyczne ich działanie, pomijając fakt, iż suplementy diety kwalifikowane są jako żywność. Zwraca również uwagę, iż poprzez marki parasolowe społeczeństwo myli suplementy diety z lekami. W związku z tym w pracach nad nowelizacją ustawy Prawo farmaceutyczne przewidywane jest m.in. wprowadzenie rozróżnienia kolorystycznego między lekami a suplementami diety.
Ponadto, w celu wprowadzenia rozróżnienia w świadomości konsumentów pomiędzy lekami oraz suplementami diety postuluje się rozważenie wycofania sprzedaży tych ostatnich z aptek.
Z drugiej strony podnoszone są głosy alarmujące ze strony aptekarzy o możliwości wystąpienia zjawiska odwrotnego od zamierzonego. W chwili obecnej, konsument nabywający suplementy diety w aptece ma możliwość uzyskania rzetelnej porady oraz informacji na temat kupowanego produktu od farmaceuty. W sytuacji przeniesienia sprzedaży do sklepów spożywczych istnieje ryzyko dokonywania przypadkowych wyborów przez konsumentów, pozbawionych możliwości uzyskania fachowej porady. Wydaje się jednak, że przyjmując takie rozwiązanie „renoma” suplementów diety ulegnie obniżeniu w odbiorze konsumenckim, a przede wszystkim całkowitemu rozdzieleniu ulegną kategorie leków oraz suplementów diety. Obawy środowisk aptekarskich mogą wynikać z obawy przed wystąpieniem niekorzystnego obniżenia zysków z uwagi na brak możliwości prowadzenia sprzedaży suplementów diety, których udział stanowi znaczący odsetek całego obrotu.
Wskazywana jest również konieczność ograniczenia w zakresie reklamy suplementów diety, które w chwili obecnej często wprowadzają konsumentów w błąd poprzez sugerowanie właściwości leczniczych. W tym zakresie z pewnością pod uwagę zostaną wzięte ustalenia poczynione w raporcie końcowym Zespołu ds. uregulowania reklamy leków, suplementów diety i innych środków spożywczych oraz wyrobów medycznych, który opublikowany został w dniu 1 września 2016 r. W odniesieniu do reklamy suplementów diety proponowane są następujące zmiany legislacyjne:
- wprowadzenie ograniczeń analogicznych do reklamy produktów leczniczych, tj. głównie zakaz wykorzystywania wizerunku osób wykonujących zawody medyczne;
- nałożenie obowiązku zamieszczania komunikatu informującego o statusie prawnym produktu;
- przeniesienie kompetencji w sprawie oceny reklamy na Głównego Inspektora Sanitarnego.
Postulowane jest również wprowadzenie zakazu rejestracji jakiegokolwiek innego produktu jeśli pod nazwą parasolową był już wcześniej zarejestrowany produkt leczniczy, a także zaostrzenia procedur związanych z wprowadzaniem suplementów diety do obrotu. Wskazuje się na propozycję zmian polegających na obowiązkowym badaniu jakościowym suplementów diety, wprowadzeniem opłaty za ich rejestrację oraz certyfikację i kwalifikację.
W omawianym zakresie warto przypomnieć w celu przeprowadzenia analizy porównawczej, iż w krajach UE nie ma jednolitego systemu w zakresie wprowadzania do obrotu suplementów diety. W Polsce, podobnie jak w większości innych krajów, obowiązuje system notyfikacji. Oznacza to, iż w celu wprowadzenia suplementu diety do obrotu konieczne jest poinformowanie Głównego Inspektora Sanitarnego i bez konieczności oczekiwania na decyzję w zakresie rejestracji możliwe jest wprowadzenie produktu do obrotu i prowadzenie jego sprzedaży. System ten wydaje się dosyć łagodny, niemniej jednak można spotkać się również z mniejszymi restrykcjami.
Poniższa tabela prezentuje różnice systemowe przyjęte w krajach członkowskich UE:
| Brak obowiązków przed wprowadzeniem suplementów do obrotu | System notyfikacyjny | System autoryzacyjny | Opłata administracyjna | System mieszany (w przypadku suplementów diety zawierającymi witaminy i składniki mineralne wymagane jest dokonanie notyfikacji, zaś w przypadku produktów z zawartością innych substancji obowiązuje system autoryzacyjny) |
| – Austria
– Holandia – Szwecja – Wielka Brytania |
– Polska
– Bułgaria – Dania – Francja – Węgry – Włochy – Luksemburg – Słowacja – Hiszpania – Czechy – Estonia – Niemcy – Irlandia – Łotwa – Malta – Portugalia – Słowenia |
– Belgia
– Chorwacja |
– Belgia
– Chorwacja – Cypr – Finlandia – Grecja – Włochy – Rumunia – Słowenia – Hiszpania |
– Cypr
– Grecja – Rumunia – Finlandia – Litwa |
Autor: Paulina Klimek-Woźniak, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
źródło zdjęcia: www.freeimages.com