Oznakowanie „BEZ GMO” oraz „WYPRODUKOWANO BEZ STOSOWANIA GMO” stanowią komunikaty wykorzystywane przez przedsiębiorców, chcących poinformować swoich potencjalnych konsumentów, o tym, że wytwarzana przez nich żywność nie zawiera w swoim składzie organizmów modyfikowanych genetycznie bądź, że takowe nie były one stosowane przy jej produkcji. Jakie warunki należy spełnić, by móc stosować wskazane oznakowanie na etykiecie środków spożywczych? Czemu na puszce kukurydzy można deklarować brak GMO, a na puszce fasoli takie działanie jest już prawnie niedozwolone? I czy informacja „bez GMO” na opakowaniu faktycznie oznacza brak zawartości GMO w żywności?
Od 1 stycznia 2020 r. obowiązują nowe przepisy w zakresie informowania konsumentów o tym, że nabywane przez nich środki spożywcze są wolne od GMO. Przedtem warunki stosowania takich oświadczeń nie były wprost uregulowane przepisami prawnymi. Nowe zasady znakowania żywności bez GMO reguluje rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 listopada 2019 r. w sprawie znaków graficznych, które stosuje się w celu oznakowania żywności i pasz jako wolnych od organizmów genetycznie zmodyfikowanych.
Oznakowanie żywności i pasz jako wolnych od GMO jest dobrowolne. Polega ono na umieszczeniu na opakowaniu lub etykiecie znaku graficznego lub w dokumentacji towarzyszącej tej żywności lub paszy odpowiedniego określeni w zależności od pochodzenia danego produktu.
W przypadku produktów pochodzenia roślinnego i pasz stosuje się oznaczenie „BEZ GMO”, o ile dopełnione zostaną dwa podstawowe warunki. A mianowicie dany produkt nie zawiera, nie składa się ani nie został wyprodukowany z GMO oraz (co szczególnie należy podkreślić) zawiera swój genetycznie modyfikowany odpowiednik. Zatem oznaczenie „bez gmo” będzie mogło zostać zamieszczone na puszce kukurydzy, gdyż na rynku europejskim znajduje się dozwolona genetycznie modyfikowana kukurydza, ale w przypadku czerwonej fasoli w puszce takie oznakowanie będzie już niezgodne z obowiązującymi przepisami, gdyż na dzień dzisiejszy fasola czerwona nie została wpisana do unijnego rejestru roślin genetycznie modyfikowanych.
W odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego stosuje się oznaczenie „wyprodukowane bez stosowania GMO”. Przy czym deklaracja o braku GMO może być użyta tylko wtedy, gdy dany produkt został pozyskany ze zwierząt, które nie były karmione paszami genetycznie modyfikowanymi.
Co ciekawe ustawodawca przewiduje jednak w tym zakresie pewne wyjątki. Oznaczenie „wyprodukowano bez stosowania GMO” może znaleźć się na produktach pochodzących od zwierząt, które były leczone genetycznie modyfikowanymi lekami oraz karmione paszami GMO, w sytuacji, gdy dane leki bądź pasze nie były dostępne w innej formie. Ponadto, na etykiecie produktu pochodzenia zwierzęcego może znaleźć się wskazane hasło, jeśli zwierzę było karmione paszą genetycznie modyfikowaną poza okresem karencji poprzedzającym jego pozyskanie. Jako produkty bez GMO mogą być również sprzedawane gotowe środki spożywcze zanieczyszczone GMO, o ile zawartość modyfikacji genetycznej wynosi nie więcej niż 0,1 proc., a jej obecność jest przypadkowa lub nieunikniona technicznie.
Na tym etapie nasuwa się pytanie, a co z żywnością wieloskładnikową, zawierającą zarówno produkty pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego. Ustawodawca przewiduje w tym zakresie dwa rozwiązania:
- Pierwsze polega na zastosowaniu deklaracji o braku GMO w odniesieniu do całego wyrobu gotowego, pod warunkiem, że wszystkie składniki (zarówno roślinne jak i zwierzęce) spełniają ww. warunki dla poszczególnych grup produktów i składniki te stanowią więcej niż 50% łącznej masy wszystkich składników w chwili ich użycia do wyprodukowania, nie licząc masy wody użytej jako składnik do jej produkcji.
- Drugie rozwiązanie polega na użyciu określonej deklaracji w odniesieniu do wybranych składników wyrobu gotowego. W tym przypadku składniki roślinne i zwierzęce spełniające warunki dla określenia wolny od GMO, muszą stanowić nie mniej niż 50% produktu.
Producenci, przedsiębiorcy i hodowcy zainteresowani przystąpieniem do znakowania swoich produktów jako wolnych od organizmów genetycznie zmodyfikowanych zgodnie z zapisami ustawy, mają obowiązek prowadzenia badań laboratoryjnych na nieobecność GMO w żywności lub paszach oraz przechowywania dokumentacji, umożliwiającej weryfikację czy produkt spełnia określone ustawą przez okres minimum 2 lat.
Jeśli chcielibyście Państwo uzyskać więcej informacji na temat znakowania żywności wolnej od GMO, to to zapraszamy do kontaktu z Kancelarią KONDRAT i Partnerzy za pośrednictwem adresu mailowego: prawozywnosciowe@kondrat.pl. Z chęcią odpowiemy w jasny i rzetelny sposób na Państwa pytania.
Autor: Kinga Krent– Kancelaria KONDRAT i Partnerzy, biuro@kondrat.pl