Instrukcja użycia zamieszczana w wielu przypadkach na etykiecie środków spożywczych jest informacją kluczową. Dzięki niej konsument wie w jaki powinien przygotować żywność, by cieszyć się jej odpowiednim smakiem i teksturą. Jednak czy na każdym produkcie spożywczym znajdziemy informację o instrukcji użycia? W jaki sposób instrukcja użycia powinna być przedstawiona na opakowaniu? Czy ikona patelni lub piekarnika będzie w tym przypadku wystarczająca?
Zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. j rozporządzenia 1169/2011, instrukcja użycia jest wymagana w każdym przypadku, gdy jej brak uniemożliwiłby właściwe użycie danego środka spożywczego. Zatem instrukcja taka powinna znaleźć się na opakowaniu, jeśli prawidłowe użycie środka spożywczego mogłoby przysporzyć trudności bez takiego opisu. Nie jest więc to obowiązek bezwzględny i w większości produktów żywnościowych etykiety nie zawierają opisu sposobu użycia.
Należy jednak wskazać, że to na podmiocie prowadzącym przedsiębiorstwo spożywcze spoczywa obowiązek każdorazowej oceny konkretnego przypadku w zakresie tego, czy istnieje konieczność etykietowania produktu taką informacją. Rozważając, czy dana żywność wymaga zamieszczenia na etykiecie instrukcji użycia, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim charakter danego środka spożywczego oraz model przeciętnego konsumenta, uważanego co do zasady za osobę dostatecznie dobrze poinformowaną, uważną i ostrożną.
Niewątpliwie instrukcja użycia nie musi być wskazywana na produktach, których sposób spożywania jest oczywisty. Nie jest konieczne umieszczanie takiej informacji przykładowo na opakowaniu soku jabłkowego, gdyż przeciętny konsument wie, że może pić go bezpośrednio z butelki bądź po przelaniu do szklanki. Jednak w sytuacji, gdy mamy do czynienia z zupką w proszku zamieszczenie instrukcji użycia na etykiecie wydaje się jednak konieczne. Brak takiej informacji mógłby bowiem zostać uznany za utrudnienie przez przedsiębiorcę zamierzonego właściwego użycia środka spożywczego. Choć można byłoby uznać, że zupki w proszku są dość powszechnie spożywane i nie stanowią zupełnej nowości na rynku, to mimo to zamieszczenie w przypadku tego artykułu spożywczego instrukcji użycia będzie wymagane, gdyż przyjmuje się, że różnorodność tego typu produktów i zastosowanych technologii wymusza potrzebę podania tego rodzaju informacji.
Kategoria produktów głęboko mrożonych również będzie zaliczać się do żywności, której opakowania muszą zostać opatrzone instrukcją użycia, czyli bezpośredniego określenia w jakich warunkach i przez jaki czas należy daną żywność rozmrażać. Przykładowo będą to mrożone warzywa na patelnię, pierogi z mięsem, czy kluski.
Instrukcję użycia znajdziemy ponadto na opakowaniu makaronu, ryżu czy surowych kasz, gdy konieczne jest wskazanie konsumentowi, że produkt przed jego spożyciem, należy gotować w określonej temperaturze i przez określony czas.
Należy również podkreślić, że jeżeli instrukcja użycia jest podawana, to zgodnie z art. 9 ust. 2 rozporządzenia 1169/2011 powinna ona pojawić się za pomocą opisu słownego oraz liczbowego. Taki wymóg można również uzasadniać tym, że informacje obowiązkowe na temat żywności należy umieszczać w etykietowaniu w sposób zrozumiały dla konsumenta, o czym mowa w art. 7 ust. 2 rozporządzenia 1169/2011.
Z kolei za formę najbardziej zrozumiałą dla większości konsumentów uznaje się co do zasady podawanie informacji obowiązkowych za pomocą słów oraz liczb. Instrukcja użycia powinna bowiem zostać przedstawiona w taki sposób, aby umożliwić właściwe użycie danego środka spożywczego (art. 27 ust. 1 rozporządzenia 1169/2011).
W art. 9 ust. 2 rozporządzenia 1169 wyjaśniono ponadto, iż instrukcję użycia można uzupełnić o elementy dodatkowe, takie jak symbole, grafiki czy piktogramy.
Należy jednak podkreślić, iż przy podawaniu informacji o instrukcji użycia nie jest możliwe zamieszczenie wyłącznie ilustracji patelni, mikrofalówki czy piekarnika bez używania słów czy liczb. Warto o tym pamiętać, gdyż w praktyce rynkowej niekiedy zdarza się, że sposób przygotowania produktu jest podany właśnie wyłącznie za pomocą symboli. Takie oznakowanie jest sprzeczne z aktualnie obowiązującymi przepisami i może wiązać się z wysokim ryzykiem zakwestionowania produktu przez organ kontrolujący.
A zatem podsumowując, umieszczona na etykiecie ikona przykładowo „patelni” w ramach instrukcji użycia powinna zawsze zostać doprecyzowana informacją słowną, zawierającą sposób przygotowania żywności, uwzględniający zarówno czas, jak i temperaturę przygotowania produktu.
Jeżeli w Państwa praktyce rynkowej pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości w zakresie znakowania środków spożywczych to zapraszamy do kontaktu z Kancelarią KONDRAT i Partnerzy za pośrednictwem adresu mailowego: prawozywnosciowe@kondrat.pl. Pomożemy wyjaśnić wszelkie nurtujące kwestie z zakresu prawa żywnościowego i doradzimy jak w najlepszy możliwy sposób zarządzić problematyczną sytuacją.
Autor: Kinga Krent– Kancelaria KONDRAT i Partnerzy, biuro@kondrat.pl