Swoboda w znakowaniu środków spożywczych ograniczona jest przez przepisy prawa, w tym w szczególności przez przepisy ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Dla przykładu, nieumieszczenie oznaczenia „suplement diety” w bezpośrednim sąsiedztwie nazwy handlowej zgodnie z art. 103 wspomnianej ustawy zagrożone jest karą pieniężną nawet w wysokości do trzydziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający. Brak w przepisach przytaczanej ustawy literalnie wyrażonych innych szczegółowych warunków, które musiałyby łącznie zaistnieć, aby kara taka mogła zostać nałożona. Jednakże wątpliwości co do powyższego wyraziła pewna spółka z o.o., która nie zgadzając się z decyzją Głównego Inspektora Sanitarnego nakładającą karę pieniężną na tę spółkę złożyła skargę do WSA, a następnie skargę kasacyjną do NSA.
W wyniku skargi kasacyjnej złożonej od wyroku WSA w Warszawie, NSA w dniu 3 grudnia 2013 r. wydał wyrok w rzeczonej sprawie odnoszący się właśnie m.in. do zależności pomiędzy nakładaniem kary pieniężnej za znakowanie produktów niezgodne z obowiązującymi przepisami a upływem terminu zakreślonego stronie przez organ do prawidłowego oznakowania tego produktu (sygn. akt: II OSK 1555/12).
Stan faktyczny
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wydał decyzję nakładającą na spółkę karę w związku z wykrytymi nieprawidłowościami podczas kontroli przeprowadzonej przez przedstawiciela PPIS. Nieprawidłowości dotyczyły nieprzestrzegania wymagań w zakresie znakowania środków spożywczych, w szczególności nieumieszczenia w bezpośrednim sąsiedztwie jego nazwy handlowej określenia „suplement diety”.
Powyższa decyzja została wydana na podstawie art. 103 ust. 1 pkt 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia w zw. z art. 27 ust. 4 i art. 46 ww. ustawy oraz art. 16 Rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. WE L 31 z dnia 01.02.2002 r.) Na tej podstawie wymierzono spółce karę pieniężną w wysokości 2000 zł.
Od powyższej decyzji spółka złożyła odwołanie do GIS, który utrzymał decyzję w mocy, powołując się w uzasadnieniu w główniej mierze na fakt braku umieszczenia określenia „suplement diety” w bezpośrednim sąsiedztwie nazwy handlowej produktu (wbrew zapisowi z art. 27 ust. 4 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia)
W dalszej kolejności spółka wystosowała skargę do WSA wnosząc o uchylenie wskazanej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej. W pierwszym rzędzie spółka zarzuciła wydanemu rozstrzygnięciu naruszenie prawa materialnego, tj. art. 103 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 27 ust. 4 i art. 46 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia poprzez niewłaściwą ich interpretację oraz zastosowanie. Uzasadniając swój sprzeciw spółka wskazywała m.in. na to, iż organ wymierzył karę pieniężną jeszcze przed upływem wyznaczonego dla spółki terminu do usunięcia naruszeń dotyczących niezgodnego z prawem oznakowania produktu. Natomiast w ocenie spółki taka sankcja mogła zostać zastosowana dopiero po upływie wyznaczonego okresu. Ponadto podawano, że produkt i jego opakowanie w takiej samej formie występował w obrocie przez dłuży okres i przez prawie 6 lat nie zgłaszano wobec tego zastrzeżeń.
Stanowisko NSA
Powyższej argumentacji nie podzielił WSA w konsekwencji czego spółka wniosła skargę kasacyjną do NSA zarzucając wydanemu orzeczeniu ponownie m.in. naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez ich błędne zastosowanie, tj. art. 103 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 27 ust. 4 i art. 46 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, polegające na niewłaściwym przyjęciu, że PWIS wydał decyzję zgodnie z dyspozycją wskazywanych przepisów nakładając karę pieniężną pomimo braku upływu wyznaczonego przez organ terminu na wykonanie nałożonych na stronę obowiązków.
NSA nie uwzględnił zarzutów skargi kasacyjnej uznając je za nieuzasadnione. Odnośnie uchybień w postaci braku odpowiedniego umieszczenia określenia „suplement diety” na opakowaniu produktu NSA wskazał, że stanowiło to niewątpliwie naruszenie przepisu art. 27 ust. 4 ww. ustawy. Ponadto NSA wskazał, że przytaczana ustawa daje szeroki zakres uznania administracyjnego w kwestii ustalenia wysokości kary. Zgodnie z art. 104 ust. 2 tej ustawy, ustalając wysokość kary pieniężnej, PWIS uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz zakres naruszenia, a także dotychczasową działalność podmiotu działającego na rynku spożywczym oraz wielkość produkcji zakładu.
Dodatkowo NSA podniósł, iż na zasadność wymierzenia kary pieniężnej nie mogła mieć wpływu podnoszona w skardze kasacyjnej okoliczność braku upływu wyznaczonego przez organ terminu na wykonanie nałożonych na stronę obowiązków. Podzielił NSA w tej materii pogląd wyrażony już uprzednio w wyroku NSA z dnia 23 listopada 2010 r. (sygn. akt II OSK 1749/09 ) w którym skonstatowano, iż „(…)żaden z przepisów ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia nie uzależnia możliwości zastosowania kary od upływu terminu zakreślonego stronie w decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego o potrzebie prawidłowego oznakowania produktu.” Zaakcentował tym samym NSA, że przesłanką do wymierzenia kary jest właśnie nieprzestrzeganie wymagań dotyczących znakowania środków spożywczych. Natomiast brak upływu czasu wyznaczonego przez organ do usunięcia nieprawidłowości w znakowaniu nie implikuje powstania zakazu nałożenia kary pieniężnej zgodnie z przepisami cytowanej ustawy.
Autor: Dorota Brzosko, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
Źródło zdjęcia: www.sxc.hu
