FSMP – ŻYWNOŚĆ POD SPECJALNYM NADZOREM

źródło zdjęcia: www.sxc.huźródło zdjęcia: www.sxc.hu

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Pod tą enigmatyczną dla konsumentów nazwą kryje się jedna ze szczególnych kategorii żywności, z którą niemal każdy z nas ma do czynienia. Nie zdajemy sobie sprawy, że do tej grupy należą np. diety na odchudzanie, odżywki dla sportowców a nawet mleko dla niemowląt. Jako konsumenci, powinniśmy wiedzieć czym te produkty różnią się od zwykłej żywności. Jako producenci żywności powinniśmy pamiętać, że jako produkty szczególne muszą  spełniać szczególne wymogi. 

autor-justyna-stefanczyk

Czy mój produkt to środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego?

Do tej grupy należą produkty, które ze względu na specjalny skład lub sposób przygotowania wyraźnie różnią się od środków spożywczych powszechnie spożywanych i zgodnie z informacją zamieszczoną na opakowaniu są wprowadzane do obrotu z przeznaczeniem do zaspokajania szczególnych potrzeb żywieniowych: 

a) osób, których procesy trawienia i metabolizmu są zachwiane lub osób, które ze względu na specjalny stan fizjologiczny mogą odnieść szczególne korzyści z kontrolowanego spożycia określonych substancji zawartych w żywności – taki środek spożywczy może być określany jako „dietetyczny”,

b) zdrowych niemowląt i małych dzieci w wieku od roku do 3 lat;

Zaspokajanie szczególnych potrzeb żywieniowych oznacza przeznaczenia tych produktów albo dla osób, u których procesy trawienia lub metabolizmu nie zachodzą prawidłowo albo dla osób zdrowych ale u których ze względu na wiek (niemowlęta, dzieci od roku do 3 lat) konieczne jest podawanie specjalnych produktów.

Dodatkowo ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U.2006, poz. 171, Nr 1225 ze zm., dalej jako „ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia”), podaje przykładowe grupy środków spożywczych należących do tej kategorii żywności, wyodrębnione ze względu na swoje przeznaczenie:

1) preparaty do początkowego żywienia niemowląt, w tym mleko początkowe, oraz preparaty do dalszego żywienia niemowląt, w tym mleko następne;

2) środki spożywcze uzupełniające, obejmujące produkty zbożowe przetworzone i inne środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci w wieku od roku do 3 lat;

3) środki spożywcze stosowane w dietach o ograniczonej zawartości energii w celu redukcji masy ciała;

4) dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego;

5) środki spożywcze zaspokajające zapotrzebowanie organizmu przy intensywnym wysiłku fizycznym, zwłaszcza sportowców;

6) środki spożywcze dla osób z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów (cukrzyca);

7) środki spożywcze niskosodowe, w tym sole dietetyczne o niskiej zawartości sodu lub bezsodowe;

8) środki spożywcze bezglutenowe.

Szczególne wymogi

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego muszą spełniać wymagania właściwe dla środków spożywczych powszechnie spożywanych, dla których podstawowym aktem prawnym jest ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia a ponadto, wymagania szczególne dotyczące m.in. składu lub sposobu przygotowania takich produktów. Te szczególne regulacje znajdziemy m.in. w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego.

Jako producent środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego muszę pamiętać o tym że…

Zasadnicza różnica w stosunku do żywności powszechnie spożywanej wynika z faktu, że wprowadzenie na rynek takich produktów wiąże się z koniecznością dopełnienia dodatkowych formalności. O pierwszym wprowadzeniu do obrotu takiego produktu należy powiadomić Głównego Inspektora Sanitarnego. Przy czym, obowiązek ten nie dotyczy wszystkich środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Powiadomieniu podlegają preparaty do początkowego żywienia niemowląt, dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego, środki spożywcze zaspokajające zapotrzebowanie organizmu przy intensywnym wysiłku fizycznym, zwłaszcza sportowców, środki spożywcze dla osób z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów (cukrzyca), środki spożywcze niskosodowe, w tym sole dietetyczne o niskiej zawartości sodu lub bezlodowe, środki spożywcze bezglutenowe.

Powiadomienia tego można dokonać elektronicznie. Szczegółowe zasady powiadamiania i konsekwencje jego braku zawarte są w art. 29 i nast. ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. GIS może wszcząć postępowanie wyjaśniające w celu zbadania czy spełniliśmy odpowiednie wymogi, a zwłaszcza czy dokonana przez nas kwalifikacja produktu jako środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego jest prawidłowa. Brak powiadomienia może narazić nas na grzywnę a nawet konieczność wycofania produktów z obrotu.

Należy ponadto pamiętać o odrębnościach w zakresie znakowania oraz reklamy tego rodzaju produktów. Poza wymaganiami, które musi spełniać każdy środek spożywczy, na producentach tej kategorii żywności z uwagi na jej specjalne przeznaczenie ciążą dodatkowe surowsze obowiązki. Szczegółowe regulacje w tym zakresie zawarte są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Nieprzestrzeganie tych przepisów może nas narazić na karę w wysokości do trzydziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający, czyli w chwili obecnej ok. 100 000 zł lub kartę w wysokości pięciokrotnej wartości brutto zakwestionowanej ilości środka spożywczego, co przy dużej ilości może oznaczać bardzo dotkliwą karę.

Warto pamiętać, że o ile w oznakowaniu i reklamie środków spożywczych powszechnie spożywanych nie można przypisywać właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia albo odwoływać się do takich właściwości, właśnie przy środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego istnieje wyjątek od tej zasady. Dopuszcza się bowiem  upowszechnianie wszelkich użytecznych informacji i zaleceń dotyczących środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, a zetem i tych o ewentualnych właściwościach leczniczych. Ale uwaga, tylko pod warunkiem że  kierowane są one wyłącznie do osób posiadających kwalifikacje w zakresie medycyny, farmacji lub żywienia.

Szczególnie uważać muszą producenci preparatów do początkowego żywienia niemowląt i przedmiotów służących do karmienia niemowląt  bowiem zarówno ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia jak  i  rozporządzenie wprowadza szereg ograniczeń w zakresie reklamy tych środków. Powszechne na rynku „zasypywanie” młodych matek próbkami różnych produktów nie zawsze jest zgodne z prawem.

A może refundacja?

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego to jedyna kategoria żywności, która może podlegać refundacji. Obowiązująca od 1 stycznia 2012 r. ustawa o refundacji objęła wprost tę kategorię żywności.

 


Autor: Justyna Stefańczyk – Kaczmarzyk, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy

KONDRAT i Partnerzy biuro@kondrat.pl


źródło zdjęcia: www.freeimages.com