W grudniu wchodzi w życie rozporządzenie Komisji Europejskiej ustanawiające wykaz dozwolonych oświadczeń zdrowotnych, a tym samym ograniczające swobodę przedsiębiorców w znakowaniu, prezentacji i reklamie produktów spożywczych. Wydaje się, że nowe zasady informowania konsumentów o korzystnych właściwościach produktów spożywczych uderzą w szczególności w producentów suplementów diety, ponieważ znacznie ograniczą swobodę przypisywania żywności właściwości prozdrowotnych.
Czym jest oświadczenie zdrowotne?
Pojęcie „oświadczenie zdrowotne”, zawarte w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 1924/2006, oznacza każdą informację umieszczoną na opakowaniu, ulotce, w reklamie, itp. produktu spożywczego, którą przeciętny konsument może odebrać jako komunikat o prozdrowotnych właściwościach tego produktu. Przykładowo, oświadczeniem zdrowotnym jest umieszczona na opakowaniu informacja o treści „Produkt wspomaga prawidłową pracę serca”, czy „Produkt zawiera wapń, który jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju kości u dzieci”. Informacja o prozdrowotnych właściwościach produktu może przybierać także postać graficzną lub symboliczną, w tym również zarejestrowanego znaku towarowego.
Oświadczenie zdrowotne a reklama
Oświadczenia zdrowotne w rzeczywistości są reklamą produktów, do których się odnoszą. Nie ulega wątpliwości, że głównym celem informowania, np. że spożywanie produktu A usprawnia pamięć i koncentrację, jest zachęcenie konsumenta do jego zakupienia. Znaczenie marketingowe oświadczeń zdrowotnych widoczne jest szczególnie w przypadku takich produktów jak suplementy diety, których deklarowane przez producenta działanie najczęściej jest jedyną „korzyścią” płynącą z ich spożywania. W przeciwieństwie bowiem do większości produktów spożywczych, występujące np. w postaci tabletek suplementy diety nie posiadają cennych walorów smakowych, zapachowych lub też wizualnych, których eksponowanie jest istotnym elementem promocji innych produktów spożywczych. W konsekwencji, z nowymi regulacjami zmierzą się przede wszystkim producenci tego rodzaju żywności.
Stosowanie oświadczeń – zmiany
Do momentu wejścia w życie unijnego rozporządzenia 1924/2006 stosowanie oświadczeń charakteryzowało się znaczną swobodą. Producenci często opatrywali swoje produkty informacjami o korzystnych efektach ich spożywania, bez względu na to czy informacje takie były możliwe do zweryfikowania czy nie.
Z uwagi na powszechnie stosowaną praktykę zamieszczania oświadczeń wprowadzających w błąd konsumentów, prawodawca unijny wprowadził wytyczne, których spełnienie jest konieczne, aby dana informacja mogła być stosowana w odniesieniu do żywności. Przede wszystkim komunikaty informujące o prozdrowotnych właściwościach produktów spożywczych nie mogą być nieprawdziwe, niejednoznaczne lub wprowadzające konsumentów w błąd. Ponadto, oświadczenia zdrowotne nie mogą zniechęcać konsumentów do produktów oferowanych przez konkurentów, zachęcać klientów do nadmiernego spożycia produktu, powodować u konsumentów lęk np. poprzez informowanie o szkodliwych dla zdrowia skutkach niespożywania określonego produktu, jak również sugerować konsumentom, że zrównoważona i zróżnicowana dieta nie może dostarczyć organizmowi niezbędnych składników odżywczych. Najistotniejszym warunkiem dopuszczalności stosowania komunikatów tego rodzaju jest jednak konieczność potwierdzenia ich prawdziwości za pomocą dowodów (badań, publikacji) naukowych.
Oprócz wspomnianych ogólnych zasad stosowania oświadczeń zdrowotnych, rozporządzenie 1924/2006 wprowadziło szereg szczegółowych wytycznych dotyczących np. składu produktów opatrzonych oświadczeniami, zawartości składników posiadających właściwości prozdrowotne, czy sposobu formułowania oświadczeń.
Zatwierdzona lista oświadczeń
W maju 2012 r. Komisja Europejska zatwierdziła listę oświadczeń zdrowotnych, które, w ocenie ekspertów unijnych, spełniają wszelkie wytyczne i mogą być stosowane w odniesieniu do żywności (rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r.). Aktualnie wykaz ten zawiera 222 oświadczenia, z których znaczną część stanowią informacje o korzystnym działaniu różnego rodzaju witamin. Od dnia 14 grudnia 2012 r. tylko takie oświadczenia (oraz oświadczenia inaczej sformułowane lecz posiadające to samo znaczenie) będą mogły znajdować się na opakowaniach produktów spożywczych. Co istotne, prawodawca unijny nie przewidział możliwości stosowania oświadczenia w odniesieniu do całego produktu, w którego składzie znajdują się zatwierdzone witaminy lub inne substancje. Dane oświadczenie może być stosowane tylko w odniesieniu do składnika określonego w załączniku do rozporządzenia 432/2012 i tylko pod warunkiem spełniania wytycznych określających m.in. jego zawartość w produkcie.
Inne oświadczenia mogą być wykorzystywane wyłącznie po uzyskaniu pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej, wydawanej w postępowaniu wszczętym na skutek złożenia wniosku i udokumentowania korzystnego działania żywności przez producenta.
Warto zaznaczyć również, że zatwierdzona przez Komisję lista dozwolonych oświadczeń zdrowotnych nie jest zbiorem zamkniętym i z pewnością z czasem znajdą się na niej kolejne pozycje, o zatwierdzenie których wnioskują poszczególni przedstawiciele branży spożywczej.
Autor: Katarzyna Gęsiak, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
KONDRAT i Partnerzy biuro@kondrat.pl
źródło zdjęcia: www.freeimages.com
