Niemowlęta i małe dzieci to grupa konsumentów o szczególnej wrażliwości i specyficznych potrzebach żywieniowych. Nie ulega wątpliwości, iż etykieta produktu dla dzieci stanowi dla każdego rodzica lub opiekuna kluczowe źródło informacji. Na jej podstawie konsumenci mają możliwość wyboru odpowiedniego produktu dostosowanego do etapu rozwoju dziecka, o preferowanym składzie i wartości odżywczej. Warto zatem wiedzieć jakie informacje muszą znaleźć się na etykiecie takiej żywności? Czy określenie „dla dzieci” musi obowiązkowo znaleźć się w nazwie produktu dedykowanego najmłodszym? Jakie rodzaje żywności dla dzieci są oferowane na rynku? I czy każda żywność dla dzieci może być opatrywana oświadczeniami żywieniowymi lub zdrowotnymi?
W rozporządzeniu 609/2013 prawodawca unijny wyróżnił kilka rodzajów żywności przeznaczonej dla dzieci. Są to w szczególności:
- „preparaty do początkowego żywienia niemowląt”, które stosowane są w celu kompleksowego zaspokojenia potrzeb żywieniowych niemowląt (czyli dzieci do 12 miesiąca życia) do momentu wprowadzenia odpowiedniego żywienia uzupełniającego;
- „preparaty do dalszego żywienia niemowląt”, stanowiące podstawowy składnik diety niemowląt, która powinna być już stopniowo uzupełniana przez inną żywność (zgodnie z tzw. schematem diety niemowląt);
- „produkty zbożowe przetworzone”, które stosowane są w celu uzupełnienia diety niemowląt odstawianych od piersi oraz zdrowych małych dzieci (czyli dzieci w wieku od 1 do 3 lat). I do tej grupy produktów żywnościowych zalicza się m.in. biszkopty, sucharki, makarony czy proste produkty zbożowe;
- „żywność dla dzieci” jako żywność przeznaczoną do spełnienia szczególnych potrzeb zdrowych niemowląt odstawianych od piersi oraz zdrowych małych dzieci, stosowaną w celu uzupełnienia ich diety lub po prostu stopniowego przystosowania się do zwykłej żywności. Przy czym z kategorii tej wyłącza się „produkty zbożowe przetworzone” oraz napoje na bazie mleka i podobne produkty przeznaczone dla małych dzieci.
Ważne jest, by żywność dla niemowląt i małych dzieci w zakresie etykietowania spełniała wymagania określone w rozporządzeniu 1169/2011, z zastrzeżeniem uregulowań szczególnych. Oznacza to, że oprócz informacji obowiązkowych zamieszczanych na etykiecie, o których mowa w art. 9 rozporządzenia 1169/2011, takich jak:
- nazwa żywności;
- wykaz składników;
- wszelkie składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie (wymienione w załączniku II do rozporządzenia nr 1169/2011 lub uzyskane z substancji lub produktów wymienionych w załączniku II nr 1169/2011, powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie);
- ilość określonych składników lub kategorii składników;
- ilość netto żywności;
- data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia;
- wszelkie specjalne warunki przechowywania lub warunki użycia;
- nazwa lub firma i adres podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze;
- kraj lub miejsce pochodzenia w stosownym przypadku;
- instrukcja użycia, w przypadku, gdy w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego byłoby utrudnione;
- informacja o wartości odżywczej.
— przykładowo na etykiecie „preparatu do dalszego żywienia niemowląt” – obok obowiązkowych informacji na temat żywności regulowanych przez rozporządzenie 1169/2011, musi również znaleźć się informacja, że produkt jest odpowiedni jedynie dla niemowląt w wieku powyżej sześciu miesięcy, że powinien być tylko jednym z elementów zróżnicowanej diety, że nie może być stosowany jako produkt zastępujący mleko kobiece w ciągu sześciu pierwszych miesięcy życia oraz że decyzję o rozpoczęciu żywienia uzupełniającego, w tym o jakimkolwiek odstępstwie od wieku sześciu miesięcy życia, należy podjąć wyłącznie za radą niezależnych osób posiadających kwalifikacje w dziedzinie medycyny, żywienia lub farmacji lub innych specjalistów zajmujących się opieką nad matkami i dziećmi w oparciu o indywidualne konkretne potrzeby niemowlęcia w zakresie wzrostu i rozwoju;
Ponadto produkt taki musi koniecznie zawierać wskazówki dotyczące właściwego przygotowywania, przechowywania i pozbywania się produktu oraz ostrzeżenie dotyczące zagrożeń dla zdrowia w przypadku nieodpowiedniego przygotowania i przechowywania.
Co istotne, zgodnie z art. 8 rozporządzenia 2016/127 w odniesieniu do preparatów do początkowego żywienia niemowląt zakazane jest stosowanie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych. Warto jednak podkreślić, iż zakaz ten obejmuje wyłącznie preparaty do początkowego żywienia niemowląt. Oznacza to, że w odniesieniu do preparatów do dalszego żywienia niemowląt można stosować oświadczenia na zasadach określonych w rozporządzeniu 1924/2006. Prawodawca zachował mimo wszystko możliwość zamieszczania na etykiecie preparatów do początkowego i dalszego żywienia niemowląt pewnych sformułowań, takich jak: „wyłącznie laktoza”, „nie zawiera laktozy” „zawiera kwas dokozaheksaenowy” czy „zawiera DHA”. Oczywiście w sytuacji spełnienia wymagań dla poszczególnych komunikatów, o których szerzej mowa w art. 9 rozporządzenia 2016/127.
Warto również wiedzieć, że o ile przedsiębiorca, powinien zadbać, by wprowadzane przez niego produkty na rynek nie wprowadzały konsumenta w błąd, to z aktualnych przepisów prawa żywnościowego nie wynika wprost obowiązek stosowania określenia „dla dzieci” w nazwie środka spożywczego dedykowanego najmłodszym konsumentom.
Na producentach żywności dla dzieci ciąży wiele obowiązków, oprócz kwestii prawidłowego oznakowania żywności muszą oni zadbać również o spełnianie wymagań rozporządzenia 2016/127 dotyczących składu produktów przeznaczonych dla dzieci. Koniecznym jest również przestrzeganie kryteriów mikrobiologicznych, o których mowa w rozporządzeniu 2073/2005, a także wymogów określających najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w żywności, zgodnie z rozporządzeniem 1881/2006 oraz najwyższe dopuszczalne poziomy pestycydów, według rozporządzenia 396/2005. Ponadto, konieczne jest również spełnianie przed przedsiębiorcę wymagań określonych w dyrektywie ws. przetworzonej żywności na bazie zbóż oraz żywności dla niemowląt i małych dzieci.
Jak widać, żywność dla dzieci musi spełniać szereg rygorystycznych wymagań nakładanych przez obowiązujące przepisy.
Jeżeli zatem zmagacie się Państwo z kwestią wprowadzania żywności dla dzieci na rynek i potrzebujecie pomocy w tym zakresie, serdecznie zapraszamy do kontaktu z Kancelarią KONDRAT i Partnerzy. Wszelkie zapytania można wysyłać na adres mailowy: prawozywnosciowe@kondrat.pl.
Autor: Kinga Krent– Kancelaria KONDRAT i Partnerzy, biuro@kondrat.pl