Rosnące zainteresowanie zdrową żywnością wśród konsumentów zdecydowanie wpłynęło na rozwój rolnictwa ekologicznego. Już nie tylko na lokalnym bazarze, ale również w niemal w każdej sieci supermarketów znajdziemy produkty ekologiczne. Jak więc rozpoznać żywność ekologiczną na rynku? Które hasła na etykiecie ekologicznych środków spożywczych stanowią zwykły chwyt marketingowy? Co grozi przedsiębiorcom za wprowadzenie konsumentów w błąd i nieprawidłowe używanie symbolu „euro-liścia”?
Kwestię produktów ekologicznych na szczeblu europejskim reguluje rozporządzenie nr 834/2007, a na poziomie krajowym zagadnienia te doprecyzowuje ustawa o rolnictwie ekologicznym.
Mianem żywności ekologicznej określa się żywność wytwarzaną metodami rolnictwa ekologicznego, a więc przy użyciu naturalnych zasobów i metod z zapewnieniem najlepszych warunków dla środowiska i zwierząt. Żywność przetworzoną również można uznać za ekologiczną, jednak co najmniej 95 proc. masy jej składników pochodzenia rolniczego muszą stanowić składniki ekologiczne. Ponadto zgodnie z obowiązującymi przepisami oznaczenia „ekologiczne” nie mogą wprowadzać w błąd konsumenta lub sugerować, że produkt lub jego składniki spełniają wymagania prawne określone dla żywności ekologicznej. Co więcej, produkty ekologiczne nie mogą zawierać jakichkolwiek składników pochodzących z organizmów modyfikowanych genetycznie, a także nie mogą być poddawane promieniowaniu jonizującemu.
Terminami odnoszącymi się do produkcji ekologicznej są m.in. takie oznaczenia jak: „ekologiczny”, „organiczny”, ich pochodne lub wersje skrócone, jak np. „bio” i „eko”. Zastosowanie terminów związanych z produkcją ekologiczną w znakowaniu, materiałach reklamowych lub dokumentach handlowych w odniesieniu do produktu lub jego składników jest równoznaczne z tym, że zostały one uzyskane zgodnie z przepisami określonymi we wspomnianym już rozporządzeniu nr 834/2007.
Na etykietach środków spożywczych niekiedy można natknąć się na określenia typu „zdrowa żywność” lub „slow food”. Dla niektórych konsumentów produkty oznakowane takimi hasłami mogą kojarzyć się z żywnością ekologiczną. Należy zachować w tym momencie czujność, gdyż w rzeczywistości tak oznaczone produkty nie muszą mieć z nią nic wspólnego. Określenia typu „zdrowa żywność”, czy „slow food” stanowią bowiem zwykłe hasła marketingowe, a ich stosowanie nie jest w szczegółowy sposób regulowane przepisami prawnymi.
Jak więc rozpoznać produkt ekologiczny na spółce sklepowej? Każdy produkt oznakowany jako „ekologiczny” musi posiadać specjalny certyfikat UE, poświadczający zachowanie odpowiednich standardów produkcji. Wśród obowiązkowych elementów oznakowania produktów ekologicznych wyróżnia się numer identyfikacyjny organu kontrolnego lub jednostki certyfikującej oraz logo produkcji ekologicznej Unii Europejskiej.
Jednak najszybszym sposobem upewnienia się, że dany produkt spożywczy pochodzi z rolnictwa ekologicznego jest odnalezienie na jego opakowaniu, charakterystycznego symbolu tzw. „euro-liścia”. Warto na marginesie zaznaczyć, że stosowanie symbolu „euro-liścia” nie stoi na przeszkodzie w używaniu także krajowych i prywatnych logo potwierdzających spełnianie wymogów w zakresie produkcji ekologicznej.
- W przypadku użycia unijnego logo produkcji ekologicznej, w tym samym polu widzenia co ono umieszcza się oznaczenie miejsca, gdzie wyprodukowano nieprzetworzone produkty rolnicze, z których wytworzono końcowy produkt, w postaci:
„rolnictwo UE”, gdy surowiec rolniczy został wyprodukowany w całości na terenie Unii, „rolnictwo spoza UE” gdy surowiec rolniczy został wyprodukowany w całości poza Unią Europejską oraz - „rolnictwo UE/spoza UE” gdy część surowców została wyprodukowana w Unii, a część poza nią. Co istotne, w sytuacji gdy wszystkie surowce określonego produktu wyprodukowano w danym kraju, dozwolone jest, by oznaczenie „UE” lub „spoza UE” zostało zastąpione lub uzupełnione nazwą tego kraju.
Przedsiębiorcy, którzy wybiorą mniej uczciwą ścieżkę i zdecydują się na oznaczanie swoich produktów, jako ekologiczne, mimo niespełniania wymogów określonych w rozporządzeniu muszą być wówczas świadomi, że podlegają karze pieniężnej w wysokości do 200% korzyści majątkowej uzyskanej lub którą mogliby uzyskać za wprowadzone do obrotu produkty, przy zastrzeżeniu, że kara ta nie może być jednak niższa niż 500 zł. Niezależnie od wymierzenia kary pieniężnej, podmiot wprowadzający do obrotu taki produkt jest obowiązany do niezwłocznej zmiany oznakowania lub do niezwłocznego wycofania tego produktu z obrotu – oczywiście na własny koszt.
Produkcja ekologiczna zdecydowanie wiąże się z wieloma obostrzeniami. Bowiem każdy podmiot uczestniczący na którymkolwiek z etapów produkcji, przygotowania i dystrybucji żywności ekologicznej jest zobligowany do przestrzegania szeregu regulacji unijnych oraz krajowych. Najważniejszą jednak zasadą, którą podmioty te powinny kierować się w swojej działalności, jest reguła niewprowadzenia konsumentów w błąd. Zasada ta stanowi punkt wyjścia dla pozostałych obowiązków nałożonych na te podmioty przez aktualne przepisy.
Jeśli zmagają się Państwo z problematyką znakowania żywności ekologicznej bądź posiadają jakiekolwiek wątpliwości w zakresie znakowania środków spożywczych to zapraszamy do kontaktu z Kancelarią KONDRAT i Partnerzy za pośrednictwem adresu mailowego: prawozywnosciowe@kondrat.pl. Z przyjemnością wyjaśnimy niejasne kwestie i pomożemy rozwiązać ewentualne problemy.
Autor: Kinga Krent– Kancelaria KONDRAT i Partnerzy, biuro@kondrat.pl